Θαλάσσια ρεύματα σαν έργο του Βαν Γκόγκ
Ένα πανέμορφo και πρωτότυπo κινούμενo σχέδιo δημιούργησε η NASA Scientific Visualization Studio με θέμα τα επιφανειακά ρεύματα των ωκεανών ανά τον κόσμο. Ονομάζεται Perpetual Ocean (Αιώνιος ωκεανός) και είναι μια 20λεπτη ταινία χωρίς σχόλια και πληροφορίες που μπορείτε να δείτε εδώ και σε τρέϊλερ τριών λεπτών παρακάτω.
Παρουσιάζει τη σύνθεση που έγινε πάνω στις πληροφορίες, οι οποίες συνελέγησαν μέσω δορυφόρων κατά τα έτη 2006 και 2007, στα πλαίσια του προγράμματος ECCO2 (Estimating the Circulation and Climate of the Ocean, Phase 2). Το πρόγραμμα αυτό έχει στόχο να συνθέσει δεδομένα των ωκεανών και των παγωμένων επιφανειών τους ώστε να κατανοηθούν καλύτερα οι ιδιότητές τους στη μεταφορά ζέστης, απορρόφησης και απόλυσης άνθρακα κτλ και τελικά στη διαμόρφωση του παγκόσμιου κλίματος. Η περίπτωσή μας απεικονίζει αποκλειστικά τα επιφανειακά υδάτινα ρεύματα ανά τη Γη. Οι άσπρες γραμμές που στροβιλίζονται αδιάκοπα αντιπροσωπεύουν τα ρεύματα ενώ οι μπλε αποχρώσεις λειτουργούν σαν ένα βαθύμετρο -όσο πιο βαθύ είναι κάποιο σημείο τόσο πιο σκουρόχρωμες είναι- με άλλα λόγια αποτελούν μια τοπογραφία των ωκεανών.
Είτε δείτε το βίντεο σαν έργο τέχνης γιατί σας θυμίζει τη ζωγραφική του Βαν Γκογκ, είτε πιο επιστημονικά και παρατηρήσετε τα γεωγραφικά μέρη των βαθύτερων σημείων, δεν αναιρείται ο ενθουσιασμός ακόμα και το δέος που νοιώθει κανείς στην πραγματική θέα του ωκεανού. Επίσης, μια σκέψη θαυμασμού γεννιέται αυθόρμητα προς τους γενναίους θαλάσσιους εξερευνητές που χωρίς μηχανές, με όπλο τη γνώση των ρευμάτων και την ανάγνωση των αστρονομικών θέσεων έβρισκαν το δρόμο τους προς άγνωστους και συχνά επικίνδυνους προορισμούς.
Ως θαλάσσιο ρεύμα ορίζεται η συνεχής οριζόντια κίνηση, οριζόντια μετακίνηση μεγάλων ποσοτήτων θαλασσίου ύδατος μέσα στις εκτεταμένες υδάτινες μάζες των ωκεανών. Αυτή η κίνηση οφείλεται σε τρεις παράγοντες: στην πνοή των επιφανειακών ανέμων, στις αντιθέσεις πυκνότητας των υδάτων λόγω έντονης εξάτμισης και αλμυρότητας. Άλλοι παράγοντες είναι η διαμόρφωση των ακτών και των πυθμένων, η θέση των μεγάλων κέντρων ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας καθώς και η επίδραση της δύναμης Coriolis (δεξιόστροφη στο βόρειο ημισφαίριο και αριστερόστροφη στο νότιο).
Τα θαλάσσια ρεύματα γενικά τα διακρίνουμε στα:
- Θερμά θαλάσσια ρεύματα, τα οποία κινούνται από τον ισημερινό προς τους πόλους και είναι θερμότερα από τα γειτονικά ύδατα.
- Ψυχρά θαλάσσια ρεύματα, τα οποία από τους πόλους προς τον ισημερινό και είναι ψυχρότερα από τα γειτονικά του ύδατα.
- Ρεύματα αποζημίωσης, (ή επιστρέφοντα ρεύματα) τα οποία αναπληρώνουν τις απώλειες σε νερό που υφίσταται μια θαλάσσια περιοχή από την οποία ξεκινούν θαλάσσια ρεύματα.
Παγκόσμιος χάρτης με τα θαλάσσια ρεύματα
Ορισμένα θερμά θαλάσσια ρεύματα είναι τα εξής:
- ρεύμα του κόλπου (gulf stream)
- βορειοατλαντικό ρεύμα
- βόρειο ισημερινό ρεύμα
- νότιο ισημερινό ρεύμα
- ισημερινό αντίρευμα
- εκτροπή βορείου ειρηνικού
- ρεύμα Γουινέας
- ρεύμα Βραζιλίας
- ρεύμα Μοζαμβίκης
- χειμερινή μουσωνική εκτροπή
- θερινή μουσωνική εκτροπή
- κουροσίο (ιαπωνία)
- ανατολικό αυστραλιανό ρεύμα
- ρεύμα Λαμπραντόρ
- ρεύμα Καναρίων
- ρεύμα Καλιφόρνιας
- ρεύμα Περού
- ανατολικό γροιλανδικό ρεύμα
- περιανταρκτικό ρεύμα
- ρεύμα Φώκλαντ
- ρεύμα Μπεγκουέλα
- δυτικό αυστραλιανό ρεύμα
- ογιασίο (ιαπωνία)
Oι κλιματικές επιδράσεις των θαλασσίων ρευμάτων είναι οι εξής:
1. δυτικές ακτές τροπικών περιοχών
- βρέχονται από ψυχρά ρεύματα
- χαμηλές θερμοκρασίες
- ξηρασία, συχνές ομίχλες
- βρέχονται από θερμά ρεύματα
- ωκεάνιο κλίμα
- ήπιοι χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια, μέτριες βροχοπτώσεις
- παράδειγμα κλίμα Μ.Βρετανίας
- θερμά ρεύματα
- θερμό βροχερό κλίμα
- θερμά ρεύματα
- ψυχροί χειμώνες, θερμά καλοκαίρια λόγω ηπειρωτικής επίδρασης
5. ανατολικές ακτές μεγάλων πλατών
- ψυχρά ρεύματα
- ψυχροί χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια
Πολύ γνωστό θαλάσσιο ρεύμα είναι το ρεύμα του Κόλπου (gulf stream).
Gulf stream
To συγκεκριμένο ρεύμα δημιουργείτε στον κόλπο του Μεξικού, και στη συνέχεια ρέει βόρεια κατά μήκος της ανατολικής ακτής των Η. Π. Α. Μεταφέρει τεράστιες ποσότητες θερμού τροπικού ύδατος στα μεγαλύτερα πλάτη. Στην περιοχή Grand Banks του Newfoundland ρέει αντίθετα και πάνω από το ψυχρό ρεύμα του Labrador. Aυτό δημιουργεί συχνές ομίχλες στην περιοχή. Στο σημείο όπου συναντιούνται τα δύο ρεύματα, το ρεύμα του κόλπου χωρίζεται στοθερμό βορειοατλαντικό ρεύμα και στο ψυχρό ρεύμα των καναρίων. Το θερμό ρεύμα του βόρειου ατλαντικού κατευθύνεται προς την Ιρλανδία, τα Βρετανικά νησιά και την Σκανδιναβία κάνοντας το κλίμα των περιοχών αυτών πολύ πιο ήπιο απ’ ότι θα έπρεπε να ήταν για τα πλάτη που βρίσκονται. To ψυχρό ρεύμα των καναρίων μεταφέρει ψυχρό νερό από τα βόρεια προς τον ισημερινό. Μετατρέπεται στο θερμό βόρειο ισημερινό ρεύμα.
Ωκεάνιο μέτωπο
Το όριο που χωρίζει δύο μάζες νερού με διαφορετικές θερμοκρασίες και πυκνότητες ονομάζεται ωκεάνιο μέτωπο. Κατά μήκος του ορίου αυτού τμήματα από το ρεύμα του κόλπου αποκόπτονται σχηματίζοντας κλειστές κυκλοφορίες θερμού ή ψυχρού νερού.
Φαινόμενο ανάβλυσης (upwelling)
Κατά μήκος μερικών ακτών οι επικρατούντες άνεμοι απομακρύνουν τα επιφανειακά θερμά νερά τα οποία αντικαθίστανται από ψυχρότερα νερά που βρίσκονται κάτω από αυτά. Τα νερά αυτά (ψυχρά) είναι πλούσια σε φυτοπλαγκτόν και οξυγόνο (ιδανικοί τόποι αλιείας).
Φαινόμενο Ekman
Όταν πνέει άνεμος το επιφανειακό νερό τίθεται σε κίνηση με τη δύναμη coriolis να το κατευθύνει προς τα δεξιά (Β.Ημισφαίριο). Σταδιακά ξεκινώντας από την επιφάνεια το νερό θα επιβραδύνει στρίβωντας προς τα δεξιά. Σε βάθος περίπου 100 μέτρων θα κινηθεί προς διεύθυνση αντίθετη από αυτή του επιφανειακού νερού.
Περιπλανώμενος 